Ο Αθλητισμός προσφέρει μια σειρά από πολύ σημαντικά οφέλη στους ανθρώπους, όπως σωματική, πνευματική και ψυχική υγεία και ισορροπία, ενώ καταπολεμά, μεταξύ άλλων, το άγχος και την κατάθλιψη. Με τη συστηματική άσκηση βελτιώνεται η ποιότητα ζωής και η διάθεση του ατόμου, δυναμώνει η λειτουργία διαφόρων συστημάτων του οργανισμού και μειώνεται η πιθανότητα εμφάνισης χρόνιων παθήσεων.
Τι είναι όμως Υγεία και τι Ψυχική Υγεία; Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναφέρει: «Η υγεία είναι μια κατάσταση πλήρους σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας και όχι απλώς η έλλειψη ασθένειας ή αναπηρίας». Επίσης, ορίζει την ψυχική υγεία ως «..μία κατάσταση ευημερίας κατά την οποία το άτομο συνειδητοποιεί τις ικανότητές του, μπορεί να ανταπεξέλθει στις φυσιολογικές πιέσεις που δημιουργεί η ζωή, να εργαστεί παραγωγικά και αποδοτικά και να είναι σε θέση να συνεισφέρει στο κοινωνικό σύνολο όπου ανήκει».
Για τα παιδιά και τους εφήβους ηλικίας 5-17 ετών, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συστήνει να συμμετέχουν καθημερινά σε τουλάχιστον 60 λεπτά μέτριας έως υψηλής έντασης άσκηση, κυρίως αερόβιας. Η σωματική δραστηριότητα βοηθά το παιδί να αισθάνεται καλύτερα, αποκτά καλύτερο έλεγχο του σώματος και των κινήσεών του βελτιώνοντας τα αντανακλαστικά του, ενώ ενδυναμώνει τους μύες και τα οστά του. Παράλληλα, η άσκηση είναι ένας καίριος παράγοντας για τη διατήρηση ενός υγιούς και φυσιολογικού βάρους, γεγονός ιδιαιτέρως σημαντικό, ειδικά αν αναλογιστεί κανείς τις διαστάσεις που έχει πάρει η παιδική παχυσαρκία και στη χώρα μας.
Πέραν από τα προαναφερθέντα, η άσκηση επιφέρει και ψυχολογικά οφέλη. Στα παιδιά που ασκούνται συστηματικά έχει παρατηρηθεί αισθητή βελτίωση στον έλεγχο του άγχους, μιας και η άσκηση είναι ένα κατεξοχήν μέσο ψυχαγωγίας και εκτόνωσης, το οποίο μειώνει σημαντικά το συγκεκριμένο αίσθημα. Ιδιαίτερα δε, σε περιόδους που το πρόγραμμα των μαθητών είναι βεβαρημένο, η ανάγκη για καλούς βαθμούς υψηλή και το άγχος συσσωρευμένο, η άσκηση φαίνεται να βοηθά σημαντικά. Επιπλέον, σε μεγαλύτερες ηλικίες (εφηβεία) παρατηρείται ότι μέσω της άσκησης μειώνονται οι πιθανότητες εμφάνισης σοβαρών συμπτωμάτων που αφορούν στην ψυχολογική υγεία, όπως η καταθλιπτική συμπτωματολογία. Η άσκηση, με την επακόλουθη αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος, οδηγεί στην παραγωγή και έκκριση ενδορφίνων και μοναμίνων, που εκτός των άλλων, προκαλούν αίσθημα ευφορίας και αυτοπεποίθησης, ενώ έχουν και θεραπευτικά αποτελέσματα.
Έχει επιπλέον βρεθεί ότι η άσκηση ενισχύει την πνευματική και κατ’ επέκταση τη σχολική απόδοση. Μέσω πολύπλοκων μηχανισμών (αύξηση μεταφοράς οξυγόνου στον εγκέφαλο, αναγέννηση νευρώνων, αύξηση ορμονικών επιπέδων σεροτονίνης κ.ά.), η άσκηση βελτιστοποιεί σημαντικές λειτουργίες, όπως αυτές της μνήμης και της συγκέντρωσης, ενώ ταυτόχρονα τα παιδιά που συμμετέχουν σε αθλήματα και ειδικά σε ομαδικά αγωνίσματα, έχουν μάθει να συμμορφώνονται και να ακολουθούν συγκεκριμένους κανόνες. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα συγκεκριμένα παιδιά να είναι πιο πειθαρχημένα, ώστε εφαρμόζοντας αυτό το χαρακτηριστικό εντός της τάξης να εμφανίζουν αυξημένη ικανότητα να συγκεντρώνονται περισσότερο κατά τη διάρκεια των μαθημάτων και συνεπώς να έχουν καλύτερες σχολικές επιδόσεις.
Τέλος, σε κοινωνικό επίπεδο, η συμμετοχή σε σωματικές δραστηριότητες και ειδικά σε ομαδικά αθλήματα έχει βρεθεί ότι βοηθά τα παιδιά στη γρηγορότερη και ουσιαστικότερη κοινωνικοποίησή τους, «χτίζοντας» την αυτοπεποίθησή τους και αναπτύσσοντας αισθήματα συνεργασίας και ομαδικότητας. Το παιδί μαθαίνει να διεκδικεί και να πετυχαίνει στόχους αλλά και ότι η νίκη δεν είναι αυτοσκοπός, αφού το σημαντικό είναι η προσπάθεια, η αυτοβελτίωση, η χαρά του παιχνιδιού, η γνωριμία του με άλλα παιδιά και τα οφέλη στην υγεία του. Τα παιδιά που μακροπρόθεσμα είναι σωματικά δραστήρια ακολουθούν έναν συνολικότερα πιο υγιεινό τρόπο ζωής, αποφεύγοντας την κατάχρηση αλκοόλ, το κάπνισμα ή τη χρήση ουσιών τόσο κατά τη φάση της ανάπτυξής τους όσο και στην ενήλικη ζωή τους.
Παναγιώτης Σοφίος
Ψυχολόγος MSc.